[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Powszedniość jest tylko lekko zarysowana najważniejszy jest wymiar transcendentny, boski. Nie
zostało powiedziane gdzie znajdują się rozmówcy, skąd przybyli, co Bóg rozważał we własnym sercu. Nie
wiemy, czym zajmował się Abraham. Bóg jest bezpostaciowy, pojawia się niewiadomo skąd, słyszymy
tylko jego głos. Zdania są główne, ubogie (bez opisów jakiegokolwiek sprzętu). Wiemy tylko to, co dzieje
się tu i teraz, w ramach rozwijającej się akcji. U Homera cierpienie jest karą, w Biblii ma ono char.
odkupieńczy. W obu tekstach jest prawda w Biblii prawda o boskich prawach, u Homera prawda o
powszedniości, o doczesności, codziennej krzątaninie.
U Homera mowa służy ukształtowanemu ujawnieniu wew. treści.
W Starym Testamencie wskazuje ona na treści, które pozostają niewypowiedziane.
U Homera zjawiska są odtworzone w pełnym ukształtowaniu, równomiernie oświetlone, określone
czasowo i przestrzennie, powiązane między sobą bez niedopowiedzeń i pojawiające się na 1 planie. Myśli i
uczucia są wypowiedziane. Wydarzenia rozgrywają się w sposób swobodny i są ubogie w napięcia.
W Biblii tylko to, co ważne dla przebiegu akcji jest scharakteryzowane. Reszta pozostaje w cieniu,
17
akcentuje się jedynie rozstrzygające punkty kulminacyjne fabuły, wszystko, co znajduje się pomiędzy nimi
jest nieistotne. Miejsce i czas pozostają nieokreślone i domagają się wykładni. Myśli i uczucia nie są
wyrażone. Całość jest skierowana ku jednemu celowi bardziej jednolita, ale i bardziej zagadkowa (Stary
Test. Cały czas musi być interpretowany na nowo).
U Homera możemy obserwować jak bohaterowie radują się, jak używają swego pełnego uroku żywota
ukazanego w sposób plastyczny na tle obyczaju, krajobrazu i zajęć codziennych.
W Biblii nie ma ukazanych uroków zmysłowych, ale jest nastawienie na procesy etyczne,
religijne, duchowe. Opowieści Pisma Zw. nie zabiegają o nasze względy, nie schlebiają nam, nie
pragną nam się podobać.
�� Homer dla przyjemności, statyczni bohaterowie, wszystko wyłożone kawa na ławę;
�� Biblia dla zastanowienia, dynamiczni bohaterowie, egzegeza interpretacja Pisma Zw.;
rzeczywistość biblijna ma char. ponadczasowy).
Don Kichot
Giermek Don Kichota, Sancho Pansa, wymyślił piękną Dulcyneę, która nie istnieje. Podaje za nią
jedną z wieśniaczek. Mogłoby to wywołać w rycerzu szaleństwo, ale on tłumaczy to sobie na swój sposób
Dulcynea jest zaczarowana. To pozwala mu wytrwać w postawie bohatera niezłomnego i
pełnego szlachetności. Błędny rycerz tak mocno tkwi w swej iluzji, że ani replika Dulcynei, ani scena z osłem
(kobieta spada z niego i znów się na niego wdrapuje) nie mogą zbić go z tropu, co stanowi tu kulminację
farsowości. Don Kichot nie popada w rozpacz, ale wręcz czuje się szczególnie wyrożnionym
przez czarnoksiężników.
Omawiana scena jest niewątpliwie realistyczna wszystkie postaci są uwikłane w bieżącą
rzeczywistość, a Don Kichot jest ubogim szlachcicem, któremu pomieszało się w głowie. Wpadł w
sidła idealizmu wyrastającego z obsesji. Wszystko, co czyni pózniej jest niedorzeczne i wywołuje
komiczne zmieszanie. Ludzie wpadają w strach lub we wściekłość, gdy wchodzi on im w drogę ze swoimi
absurdami. Ale nie zachodzi sytuacja, która zakwestionowałaby prawo owej rzeczywistości do życia. Cała
książka jest igraszką, w której obłęd ośmiesza się w zetknięciu z rzeczywistością mocno
ugruntowaną. Don Kichot w całym swym obłąkaniu zachowuje naturalną godność i wyższość, dobroć i
przyzwoitość, co sprawia, że wydaje się on człowiekiem godnym miłości. Postępuje jak obłąkaniec tylko
wtedy, gdy grę wchodzi jego obsesja. Poza tym jest normalny i rozsądny.
Don Kichot to pogodna zabawa prowadzona na poziomie realizmu codziennego: spontaniczność,
zmysłowa plastyka obrazowania, pełen energii talent żywego przedstawiania bardzo różnych ludzi w bardzo
zróżnicowanych sytuacjach, umiejętność żywego unaoczniania i wyrażania myśli rodzących się w ich
umysłach. Zmysłowa w swej plastyce jest też zdolność Cervantesa do wymyślania coraz to nowych
kombinacji, w jakich występują ludzie oraz wydarzenia. Nikt przed Cervantesem nie wprowadził tak
wielu pierwiastków zaczerpniętych z rzeczywistości powszedniej i autentycznej do owej
pełnej blasku i prowadzonej bez określonego zamysłu gry różnorodnych kombinacji. Autor
mieszając fantastykę z codziennością, dostarcza czytelnikowi rozrywki.
Zwiat przedstawiony w utworze nie jest tragiczny. Tragizm jest w tej sytuacji, w tej postaci. Cały
utwór jest jedną wielką grą. Bohater nie widzi realnych problemów. Nie jest odpowiedzialny za swoje
czyny. Kieruje się obsesyjną ideą, nie broni żadnych słusznych spraw.
Mimesis istnieje na płaszczyznie porównania rzeczywistości realnej z tą, którą widzi Don
Kichot. Widać tutaj rozrachunek z dotychczasową literaturą i jej wpływem na ludzi. Autor prowadzi grę,
naśladuje wzorce rycerskie poprzez ich parodiowanie, dekanonizuje gatunki (jeśli się parodiuje
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
